Wednesday, March 11, 2009

Upakāra Yang Dipakai Secara Rutin, Manut Kecap Lontar Mpu Lutuk Lan Lontar Sundari Gama

Kapipil Olih: Shri Danu D.P ( I Wayan Sudarma)


1. HANGKEN MASAIBAN Babanten: ngayat rikale wusan meratengan, antuk ajengan lan saruntutannya saha ngangga dupa/asep, genahe mebanten ring palinggih-palinggih pamekas ring Ide Hyang Brahma, Visnu, Hyang Sri, Bhatara Guru, miwah sane lian-lianan; patut kalaksana yang satunggil wuwusan meratengan, mesaiban dumun wawu raris dados mejengan, ngangge mantre: OM SANG BHUTA PRETHA YA NAMAH
2. HANGKEN KLIWON: Maturan ring genah-genah suci : canang genten lemgawangi, canang sari. Mesegah kepelan putih, ring natar merajan, katur ring Bhuta bucari, ring natar pekarangan mesegah pateh katur ring Sang Kala Bhucari, ring dengen/lawang taler mesegah pateh katur ring Hyang Dhurga Bhucari.
3. HANGKEN KAJENG KLIWON: Mesegeh kepelan warna tiga (putih, barak, selem), genahe masegeh pateh kadi nuju kaliwon, maweweh maturan ring palinggih-palinggih pengijeng sane wenten.
4. HANGKEN PURNAMA: Maturan ring Hyang Ratih : yan nuju sasih karo, Kasa, Katiga, Kalima, Kaenem, Kapitu, Kawulu, Kasanga, Jyestha, Sadha: Canang genten, lengawangi-buratwangi, canang sari, canang pareresikan, canang payasan, masegeh segehan kepelan putih .Muang yan sasih kalima maweweh maturan penek kuning lan cangan raka. Masegeh cacahan putih, utamannya antuk segehan agung, genahe masegeh patah kadi ring ajeng, maweweh ring kahyangan-kahyangan manut amongan.
5. HANGKEN TILEM: Yang nuju sasih kasa, Karo, Katiga, Kapat, Kalima, Kadasa, Jyestha muang Sadha, maturan ring Hyang Surya: Canang genten lengawangi-buratwangi, cangan sari pabersihan, canang payasan, penek kuning, cangan raka, yan nuju sasih Kaenem aturane maweweh : manut onggahan ring bhuta-yajña.
6. HANGKEN TILEM KAPITU: Siva Ratri sajabaning kadi ring ajeng, mawuwuh maturan pangabaktian ring Ida Hyang Siva saha upakāra : sekar bang putih ireng lan kawangen majinah 11 medaging daun bila 6 bidang.
7. HANGKEN TILEMING SASIH KAENEM, KAWULU: Sinalih tunggil ring Tilem inucap, ngawentenang Bhuta yajña, sane mawasta nanggluk merana, nganggen caru sakasidan, maka serana nunas karahajengan sajeroning kahuripan lan selanturnya, pangastawa ring Hyang Ludra maweweh suci asoroh jangkep lan sesayut-sesayut byakala.
8. HANGKEN TILEMING KASANGA: Ngelaksanayang tawur Kasanga paling alit antuk caru manca sato, tan sejeroning dese pakarangan manut sakasidan desa punika, ring pakarangan masegeh kepelan mawarna tiga, sagehan nasi sasab 108 tanding lan segehan agung ; caru punika katur ring Sang Bhuta Kala, ring Sang Kala Raja, nasi kepel sane mawarna lima, katur ring sang parabalan Sang Bhuta Kala Raja Sari, genah mecaru ring pempatan.
9. HANGKEN PAGER WESI: Maturan ring Hyang Iswara/ring genah-genah suci: canang sari, canang maraka lan sasayut pageh urip.
10. HANGKEN TUMPEK LANDEP: Maturan ring Hyang Pasupati : canang raka, canang sari, sesayut jayeng perang, saha pangodalan senjata minakadi : tumbak, keris miwah sekancan punika.
11. HANGKEN GALUNGAN: Maturan ring Hyang Paramestiguru : canang meraka, canang canang lengawangi-buratwangi, penek, pasucian, sodan, banten guru, lan pasuguh lianan sakasidan, saha memenjor jangkep madaging pala bungkah-pala gantung raka matah-lebeng.
12. HANGKEN KUNINGAN: Maturan ring Hyang Paramestiguru; canang wangi-wangi, canang pasucian, cangan raka, sodan, penek kuning maulam kuning taluh, ring penataran ngaturang segehan ring sang Bhuta Galungan sareng ring para iringan Idane suri, nanging maturan paling lambat tajeg Surya mangda sampun puput. Ring angga sarira natab sesayut prayascita, segehan kuning, panyeneng maka pangenteg bayu – sabda - idep.
13. HANGKEN TUMPEK WARIGA/TUMPEK BUBUH: Maturan ring Hyang Sangkara; canang wangi-wangi, bubuh gendar, peras tepeng raka-raka, panyeneng genahe ngilehang ring tegal ring sawah
14. HANGKEN TUMPEK UYE: Tumpek puniki pawotonan sarwa ubuh-ubuhan ring Hyang Ludra : canang raka, katipat bagia, balayag paneneng, tebusan sida malungguh, sano kawidhi-widananin sakancan ubuhan-ubuhan minakadi :ayam, banteng, paksi, miwah sakancan punika.
15. HANGKEN TUMPEK WAYANG: Maturan ring Hyang Iswara: canang raka, canang wangi-wangi, pasucian, peras ajengan, sasayut pala kerti, sarengang ring pangodalan sarwa tatangguran minakadi : gong, gambang, angklung, wayang, gender miwah sekancan punika.
16. HANGKEN SANISCARA UMANIS WATUGUNUNG: Maturan ring Hyang Saraswati; suci peras daksina, penek, kembang payas, sasayut saraswati, raka-raka, canang wangi-wangi, puniki katur ring pustaka-pustaka ring pangodalan sakasidan.
17. HANGKEN REDITE PAING SINTA/BANYU PINARUH: Maturan ring Hyang Saraswati : asuci laksana, cangan unggahan masirat toya anyar.
18. HANGKEN COMA PON SINTA/COMA RIBEK: Maturan ring Hyang Sriamertha : odalan beras : canang burat wangi, canang raka, beras kuning, tobasan amerta rawuh sai.
19. HANGKEN ANGGARA WAGE SINTA/SABUH MAS: Maturan ring Hyang Mahadeva : odalan sarwa berana : canang burat wangi, canang raka, beras kuning, tebasan bagia satata sai.
20. HANGKEN REDITE UMANIS UKIR: Maturan ring Hyang Guru : canang burat wangi, tebasan pageh urip.
21. HANGKEN ANGGARA KLIWON KULANTIR: Maturan ring Hyang Mahadeva : canang genten, segehan kepel putih, soda putih kuning.
22. HANGKEN ANGGARA KLIWON JULUNGWANGI: Maturan ring Hyang Sri :canang genten.
23. HANGKEN WERASPATI WAGE SUNGSANG/SUCI MANIK JALA: Maturan ring Hyang Pawitra : pararebuan, sodan, canang genten, segehan agung, ring lebuh ring natar pakarangan, ring natar pamrajan segehan cacan.
24. HANGKEN SUKRA KLIWON SUNGSANG/SUCI MANIK BALI : Maturan ring Hyang pawitra : parerebuan, sodan, cangan genten, segehan agung ring lebuh, ring pamarajan ring natar pakarangan segehan cacan.
25. HANGKEN REDITE PAING DUNGULAN/DANYSEEBAN
Maturan ring pemayung ring sang Butha amangku rat, ring sang butha kala dungulan saha Upakāra : segehan manca warna tiga tanding.
26. HANGKEN COMA PAING DUNGULAN/PANYAJAAN GALUNGAN
Maturan ring Hyang Kala tiga : segehan manca warna tiga tanding, genahe maturan ring lebuh, ring natar sanggah, ring natar pakarangan, banten mapamayuh sekadi ring ajeng.
27. HANGKEN ANGGARA WAGE DUNGULAN/PANAMPAHAN GALUNGAN
Maturan ring Hyang Kala tiga,kadi ring ajeng : sodan, pabyakalan, tebasan galungan, panyeneng lan canang gentan.
28. HANGKEN WERESPATI UMANIS DUNGULAN/MANIS GALUNGAN
Maturan ring Hyang Dharma : banten penganyaran, katipat maulam sakasidan, canang genten, genahe maturan ring bale miwah ring pamerajan.
29. HANGKEN SUKERA PAING DUNGULAN/PANGEREBAGAN
Maturan ring Hyang Widhi : suwarnaning katipat maulam sukasidan, canang genten meraka tape.
30. HANGKEN REDITE WAGE KUNINGAN/ULIHAN JAWA
Maturan ring Hyang Pramesti Guru : sodan, segehan cacan, canang genten
31. HANGKEN SOMA KLIWON KUNINGAN/ULIHAN BALI: Maturan ring Htyang Pramwsti Guru : Sang butha Galungan : canang burat wangi, canang genten, sodan, segehan kepel.
32. HANGKEN SUKERA WAGE KUNINGAN/PENAMPAHAN KUNINGAN: Maturan ring sang Kala Galungan : mapasuguh jajaron matah, canang genten, sodan maulam sukasidan.
33. HANGKEN BUDHA KLIWON PAHANG/PEGAT WAKAN
Maturan ring Hyang Licin : canang burat wangi, canang sari, segehan kepel.
34. HANGKEN SUKERA WAGE WAYANG/KALA PAKSA
Maturan ring Maha Kala: Bayakalan Linggian maselat nganggen pandan.
35. HANGKEN BUDHA WAGE KELAWU: Maturan ring Hyang Sedhana, ngodalin seraja Berana : canang lenga-wangi-buratwangi, tebasan bagia sotata suci.
36. HANGKEN SUKRA UMANIS KELAWU: Maturan ring Hyang Sri ngodalin pantun canang burat wangi, pangeresikan, sodan, tebasan amerta rawuh sai. (No.1 s/d 36 bersumber dari Lontar Mpu Lutuk dan Lontar Sundari Gama; Koleksi Pribadi)

======= "sampaikan kebenaran dengan cara menyenangkan jangan menyenangi ketidakbenaran walau itu menyenangkan" =======

No comments:

Post a Comment